Địa phương cần làm rõ nguồn chi phí GPMB

Tại thông báo kết luận của Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn tại buổi kiểm tra hiện trường dự án cao tốc Bắc - Nam đoạn Bùng - Vạn Ninh mới đây, một trong những nội dung đáng chú ý là việc điều chỉnh phương án thiết kế giai đoạn hoàn chỉnh của cầu Long Đại.

Cầu Long Đại trên cao tốc Bùng - Vạn Ninh (Ảnh chụp trong giai đoạn hoàn thiện).

Theo đó, Thứ trưởng Nguyễn Tường Văn yêu cầu chủ đầu tư, tư vấn thiết kế phối hợp với địa phương làm rõ phương án xử lý phần mặt bằng đã giải phóng theo phương án hoàn chỉnh (mở rộng cầu Long Đại giai đoạn hoàn chỉnh về bên trái), tránh gây lãng phí và đảm bảo không xảy ra khiếu kiện của người dân sinh sống quanh khu vực dự án.

Các bên liên quan cũng được yêu cầu xác định đầy đủ chi phí phục vụ công tác giải phóng mặt bằng bổ sung và nguồn kinh phí để thực hiện; So sánh các phương án về giải phóng mặt bằng, kinh tế - kỹ thuật, tính khả thi của các phương án, những khó khăn, vướng mắc (nếu có).

Tìm hiểu của PV, liên quan đến vấn đề trên, Ban QLDA 6 (chủ đầu tư) đã gửi phương án nghiên cứu sơ bộ đến Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ Xây dựng).

Theo Ban QLDA 6, công trình cầu Long Đại vượt sông và vượt đường sắt 2 tại Km666+390 có chiều dài gần 1.200m, được thiết kế bằng bê tông cốt thép và bê tông dự ứng lực, bề rộng cầu phù hợp với bề rộng nền đường. Giai đoạn phân kỳ, cầu có bề rộng 17,5m.

Giai đoạn hoàn chỉnh (giai đoạn 2), cầu được đầu tư mở rộng về phía bên trái với quy mô mặt cắt ngang bề rộng 35,75m (khoảng cách mép lan can giữa 2 cầu là 2m).

Công tác đền bù GPMB tách thành tiểu dự án, giao địa phương làm chủ đầu tư và thực hiện theo phương án giai đoạn hoàn chỉnh.

Theo hồ sơ thiết kế cắm cọc GPMB (giai đoạn hoàn chỉnh), phạm vi GPMB chiếm dụng một phần khu vực sân của Nhà bia tưởng niệm (xiên chéo).

Quá trình thi công, tháng 11/2023, các bên liên quan đã thống nhất xác định phạm vi hành lang an toàn đường bộ theo mép bờ tường hiện hữu của Nhà bia tưởng niệm. Hội đồng đền bù GPMB cũng đã đo đạc kiểm đếm nhưng không xác định được chủ sở hữu nên cũng không thực hiện đền bù GPMB.

Thực tế hiện trường, mép ngoài của cầu giai đoạn phân kỳ đã xây dựng cách hàng rào Nhà bia tưởng niệm nhỏ nhất khoảng 15m, lớn nhất khoảng 25m (cách Nhà bia tưởng niệm khoảng 33m, hầm ném bom khoảng 56m).

Giai đoạn hoàn chỉnh, mép cầu lấn vào hàng rào Nhà bia tưởng niệm (chiếm dụng một phần khu vực sân) từ 0 - 3,25m với chiều dài khoảng 12m (cách Nhà bia tưởng niệm khoảng 14,75m, hầm ném bom khoảng 37,75m).

Đến nay, công trình cầu Long Đại và dự án đoạn Bùng - Vạn Ninh đã hoàn thành giai đoạn 1, đang trong giai đoạn nghiệm thu bàn giao công trình đưa vào khai thác sử dụng.

Trên cơ sở đề xuất của UBND tỉnh Quảng Bình và các tài liệu liên quan, chủ đầu tư bước đầu đưa ra tính toán về giải pháp điều chỉnh hướng tuyến về phía bên phải.

Cụ thể, điều chỉnh hướng tuyến đoạn Km663+836 - Km668+360 về phía Tây khoảng 0 - 40m, đảm bảo vuốt nối êm thuận.

Từ Km 663+836 tuyến tách dần về phía bên phải, đến cầu Hồ Trầm (Km 664+800), tuyến tách từ phía trái sang phía phải cầu đã xây dựng, cách cầu cũ khoảng 2 - 5m, tiếp tục đi bên phải tuyến của đường giai đoạn 1 đã xây dựng, vượt đường sắt 1 và vượt đường Hồ Chí Minh (Km 665+432), cầu mới cách cầu cũ khoảng 12 - 14m.

Sau đó, tuyến đi song song bên phải cầu Long Đại vượt sông và vượt đường sắt 2 (Km 666+390) đã xây dựng, nhập vào bên trái tuyến cao tốc tại Km 668+360 trùng vào tuyến đã quy hoạch.

Với phương án điều chỉnh phương án thiết kế cầu Long Đại, hệ thống đường gom phía phải tuyến, hầm chui, công trình thoát nước, gia cố mái taluy phía phải cũng cần điều chỉnh.

So sánh giữa phương án đầu tư hoàn chỉnh đã được duyệt và phương án điều chỉnh ở giai đoạn 2, Ban QLDA 6 cho biết, các hạng mục: chiều dài cầu, số lượng hầm chui, cống thoát nước không đổi.

Một số yếu tố thay đổi giữa phương án điều chỉnh và phương án được duyệt gồm: chiều dài tuyến tăng 0,02km (4,54km); tăng 1 đường cong; Điều chỉnh 800m đường gom, đường ngang phía phải tuyến bị ảnh hưởng; Tổng diện tích GPMB thêm khoảng hơn 9ha; Chi phí dự kiến khoảng 858 tỷ đồng (so với 850 tỷ đồng ở phương án được duyệt).

Ban QLDA 6 cho rằng, phương án điều chỉnh có ưu điểm: không ảnh hưởng đến khu đất của đài tưởng niệm. Khi công trình cầu xây xa khu tưởng niệm sẽ tạo nên sự tôn nghiêm và ít bị ảnh hưởng bởi khói bụi, tiếng ồn.

Trong khi đó, phương án được duyệt ban đầu lại có ưu điểm tuân thủ đúng các yếu tố hình học theo tiêu chuẩn thiết kế đã được duyệt; Không phải GPMB bổ sung, không ảnh hưởng đến các công trình nhà ở, lăng mộ ngoài phạm vi đã giải phóng, đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án.

Về nhược điểm, phương án điều chỉnh phải xây dựng lại hệ thống đường gom phía mở rộng, rãnh thoát nước tại khoảng giữa 2 chiều đường đoạn nền đường chạy độc lập; Phải GPMB bổ sung, ảnh hưởng đến một số công trình dân sinh, tâm linh xung quanh khu vực tuyến. Việc này có thể dẫn đến tăng chi phí và gặp khó khăn chưa lường trước được, ảnh hưởng đến tiến độ đầu tư.

Phương án được duyệt lại có nhược điểm là ảnh hưởng đến công trình tâm linh (Phần cầu giai đoạn 2 trùng lấn vào một khu vực đất bồn hoa của đài tưởng niệm), các phương tiện giao thông tốc độ cao khi đi sát khu tưởng niệm sẽ ít nhiều ảnh hưởng đến khu tưởng niệm do tiếng ồn và khói bụi.

Căn cứ cơ sở phân tích trên, chủ đầu tư cho rằng, việc xây dựng cầu theo phương án tuyến điều chỉnh hạn chế ảnh hưởng đến khu di tích và đảm bảo các yếu tố kỹ thuật của dự án.

Về chi phí xây dựng của dự án tăng không đáng kể, phạm vi và kinh phí GPMB cần bổ sung đã được địa phương cam kết tự thực hiện.

Tuy nhiên, địa phương cần xác định, làm rõ nguồn chi phí GPMB bổ sung và cam kết thực hiện theo phương án đề xuất điều chỉnh về bên phải tuyến cũng như chi phí GPMB theo phương án của giai đoạn hoàn chỉnh đã được thực hiện.

Vì sao địa phương muốn chỉnh tuyến?

Trước đó, tại văn bản đề xuất gửi đến Bộ Xây dựng ngày 22/5/2025, UBND tỉnh Quảng Bình cho biết, trong suốt những năm tháng chiến tranh chống Mỹ cứu nước, Quảng Bình được mệnh danh là "tuyến lửa" của miền Bắc, là nơi hứng chịu nhiều bom đạn ác liệt nhằm ngăn chặn sự chi viện từ hậu phương vào chiến trường miền Nam.

Nơi đây đã ghi dấu sự hy sinh anh dũng của bộ đội, dân quân và đặc biệt là lực lượng Thanh niên xung phong với nhiều địa danh đã đi vào lịch sử.

Một trong những địa danh thiêng liêng đó là bến phà II Long Đại thuộc thôn Long Đại, xã Hàm Ninh, huyện Quảng Ninh, nơi 16 Thanh niên xung phong C130 Thái Bình đã anh dũng hy sinh trong khi làm nhiệm vụ đảm bảo giao thông vận tải trên tuyến đường Trường Sơn huyết mạch, là biểu tượng sáng ngời của tinh thần "sống bám cầu, bám đường - chết kiên cường dũng cảm".

Khu di tích lịch sử tại bến phà II Long Đại đã được UBND tỉnh Quảng Bình xây dựng năm 2012 và được công nhận Di tích lịch sử cấp tỉnh năm 2016. Hiện, địa phương đang tiếp tục đầu tư xây dựng, nâng cấp tôn tạo và sẽ lập hồ sơ đề nghị công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia sau khi hoàn thành.

Nơi đây không chỉ là điểm đến lịch sử mà còn là không gian tâm linh đặc biệt linh thiêng, là địa chỉ đỏ trong hành trình tri ân, giáo dục truyền thống cách mạng, đạo lý uống nước nhớ nguồn cho nhân dân nói chung và thế hệ trẻ nói riêng.

Theo UBND tỉnh Quảng Bình, dự án cao tốc Bắc - Nam đoạn Bùng - Vạn Ninh đã được đầu tư xây dựng hoàn thành (giai đoạn 1).

Thực hiện chủ trương của Chính phủ, dự kiến, trong thời gian tới, dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam sẽ được đầu tư xây dựng hoàn chỉnh.

Đối với đoạn đi qua khu di tích lịch sử bến phà II Long Đại, dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 đã được thi công hoàn thiện bằng hệ thống cầu cạn và cầu vượt sông, giai đoạn hoàn chỉnh sẽ thiết kế mở rộng về phía trái tuyến.

Thế nhưng, việc thiết kế giai đoạn hoàn chỉnh như trên sẽ tạo nên sự chồng lấn và làm ảnh hưởng đến khu di tích lịch sử bến phà II Long Đại.

Trước tình hình đó, UBND tỉnh Quảng Bình đề nghị Bộ Xây dựng trong quá trình đầu tư xây dựng giai đoạn hoàn chỉnh dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam, nghiên cứu xem xét mở rộng về phía phải tuyến so với giai đoạn 1 đã xây dựng đối với đoạn đi qua khu di tích lịch sử bến phà II Long Đại, đảm bảo không gây ảnh hưởng cảnh quan kiến trúc, kỹ thuật, mỹ thuật và giữ nguyên được sự tôn nghiêm của khu di tích.

"Đối với phần GPMB ở giai đoạn hoàn chỉnh (mở rộng về phía phải tuyến so với giai đoạn 1), UBND tỉnh Quảng Bình cam kết sẽ thực hiện và giao Sở Xây dựng tỉnh Quảng Bình làm đầu mối triển khai", văn bản nêu.